Ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης παραχώρησε συνέντευξη στον δημοσιογράφο Mark Bendeich στο πλαίσιο του ψηφιακού συνεδρίου Reuters NΕΧΤ. Ακολουθεί ολόκληρη η συνέντευξη σε ανεπίσημη μετάφραση από τα αγγλικά.
Mark Bendeich: Καλώς ορίσατε κ.Πρωθυπουργέ. Μπορούμε να ξεκινήσουμε με την πρώτη ερώτηση, η οποία αφορά τη μεγάλη είδηση της ημέρας, ότι η κυβέρνησή σας ανακοίνωσε ότι θα είναι υποχρεωτικός ο εμβολιασμός κατά του κορονοϊού για τους πολίτες άνω των 60 ετών. Μπορείτε να μας πείτε ποια είναι η εκτίμησή σας για τον κίνδυνο που που υπάρχει από τη νέα παραλλαγή Όμικρον και γιατί τόσοι πολλοί ηλικιωμένοι Έλληνες είναι τόσο επιφυλακτικοί έναντι του εμβολιασμού;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Καταρχάς, Mark, να επισημάνω ότι το 83% των Ελλήνων άνω των 60 ετών έχει ήδη επιλέξει να εμβολιαστεί. Το 17% δεν έχει κάνει το εμβόλιο. Γνωρίζουμε από τα στοιχεία που έχουμε στη διάθεσή μας -μία επίσκεψη στα νοσοκομεία μας θα επιβεβαιώσει αυτό που σας λέω- ότι οι ηλικιωμένοι είναι αυτοί που νοσούν. Οι ηλικιωμένοι ανεμβολίαστοι είναι αυτοί που διατρέχουν σοβαρό κίνδυνο να καταλήξουν σε κλίνη ΜΕΘ και ενδεχομένως ακόμα και να χάσουν τη ζωή τους.
Πιστεύουμε λοιπόν ότι αυτό που νομοθετούμε σήμερα συνιστά είναι μια αναλογική αντίδραση λαμβάνοντας υπόψη το γεγονός ότι έχουμε εξαντλήσει όλα τα άλλα μέσα για να πείσουμε αυτούς τους πολίτες να εμβολιαστούν. Προβλέπεται ένα πρόστιμο 100 ευρώ ανά μήνα, το οποίο θεωρώ λογικό, για άτομα που παραμένουν ανεμβολίαστα. Έχει μεγάλο ενδιαφέρον ότι σε λιγότερο από 24 ώρες έχουμε δει σημαντική αύξηση στον προγραμματισμό των ραντεβού για την πρώτη δόση εμβολιασμού από μέλη αυτής της ηλικιακής ομάδας.
Είμαι λοιπόν βέβαιος ότι η πολιτική αυτή θα είναι αποτελεσματική και ότι θα αυξήσουμε περαιτέρω τα ποσοστά εμβολιασμού. Αυτή τη στιγμή βρισκόμαστε περίπου στον μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αν κοιτάξετε τους πολίτες άνω των 18 ετών, τρεις στους τέσσερις έχουν εμβολιαστεί. Όσον αφορά την παραλλαγή Όμικρον, δεν ξέρουμε τι έπεται, αλλά αυτό που γνωρίζουμε είναι ότι πρέπει να επιταχύνουμε τους εμβολιασμούς καθώς επίσης και τη χορήγηση της ενισχυτικής δόσης. Ήμασταν μία από τις πρώτες χώρες στην Ευρώπη που διέθεσαν την ενισχυτική δόση σε όλους τους πολίτες άνω των 18 ετών, μετά την παρέλευση έξι μηνών από την τελευταία δόση. Εξετάζουμε την περαιτέρω μείωση αυτού του χρονικού διαστήματος ώστε να επιτρέψουμε στους πολίτες να λαμβάνουν την ενισχυτική δόση νωρίτερα.
Mark Bendeich: Και με ποιον τρόπο θα διασφαλίσετε την εφαρμογή του υποχρεωτικού εμβολιασμού;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Είναι πολύ απλό. Πρόκειται για πρόστιμο που θα πρέπει να καταβληθεί. Θα βεβαιώνεται από την Εφορία. Πρόκειται για πρόστιμο όπως κάθε άλλο πρόστιμο, πρέπει να πληρωθεί.
Mark Bendeich: Θα εξετάζατε την επέκταση του μέτρου μέτρο και σε άλλες ηλικιακές ομάδες;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Εστιάζουμε στους ηλικιωμένους γιατί εκεί είναι που έγκειται η πραγματική πίεση στο σύστημα υγείας μας. Δεν υπάρχουν αυτή τη στιγμή σχέδια για επέκταση σε άλλες ηλικιακές ομάδες. Θέλουμε να βεβαιωθούμε ότι στοχεύουμε στον πυρήνα του προβλήματος. Και, όπως σας είπα, ο πυρήνας του προβλήματος σήμερα είναι ότι σχεδόν εννέα στους 10 ανθρώπους στις μονάδες ΜΕΘ της χώρας είναι ανεμβολίαστοι, ηλικιωμένοι που ασκούν μεγάλη πίεση στο σύστημα υγειονομικής περίθαλψης. Και αυτό επίσης απαιτεί πόρους που είναι απαραίτητοι για όλους τους άλλους πολίτες που βασίζονται στις υπηρεσίες του συστήματος υγείας, οι οποίοι έχουν επιλέξει να εμβολιαστούν.
Mark Bendeich: Προφανώς ο τουρισμός είναι ένα πολύ σημαντικό κομμάτι της ελληνικής οικονομίας. Έχουμε δει άλλες πως άλλες χώρες έχουν αρχίσει να επιβάλουν ταξιδιωτικούς περιορισμούς και νέους κανόνες για τους ταξιδιώτες. Πόσο ανησυχείτε για τον τουρισμό, την επόμενη τουριστική σεζόν στην Ελλάδα;
Κατά μία έννοια είμαστε τυχεροί, διότι η τουριστική μας σεζόν, η κύρια τουριστική μας σεζόν, μόλις ολοκληρώθηκε. Θέλω να επισημάνω ότι τα πήγαμε ιδιαίτερα καλά το καλοκαίρι. Μάλιστα διακριθήκαμε πολλές φορές με βραβεία ως αγαπημένος προορισμός. Τα έσοδα ξεπέρασαν τις προσδοκίες μας. Ο λόγος που συνέβη αυτό είναι επειδή επικοινωνήσαμε ξεκάθαρα πώς θα ανοίξουμε για να υποδεχτούμε τουρίστες και ποιοι θα ήταν οι κανόνες που θα βρίσκονταν σε ισχύ. Η χώρα μας πράγματι υποδέχτηκε επισκέπτες και σχεδιάζουμε ένα πολύ, πολύ επιτυχημένο 2022.
Η τουριστική μας σεζόν αρχίζει επίσημα τον Απρίλιο και ελπίζουμε ότι έως τότε θα έχουμε αντιμετωπίσει την τρέχουσα έξαρση της πανδημίας. Ευελπιστούμε ακόμα ότι μέχρι τότε τα πράγματα θα έχουν βελτιωθεί όσον αφορά τη χορήγηση περισσότερων ενισχυτικών δόσεων αλλά και την πρόσβαση στα φάρμακα που είναι πολλά υποσχόμενα για τη θεραπεία των πιο σοβαρών περιπτώσεων COVID.
Mark Bendeich: Σε γενικές γραμμές, έχετε θέσει κάποιο στόχο για τον τουρισμό το επόμενο έτος. Όπως αναφέρατε νωρίτερα, έχετε υπερβεί τον στόχο που είχε τεθεί για φέτος. Υπάρχει κάποιος στόχος για του χρόνου;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Θέλουμε να μετράμε την επιτυχία με όρους εσόδων αλλά και με δείκτες βιωσιμότητας, όχι απλώς κοιτώντας τον αριθμό των αφίξεων επισκεπτών. Αυτό το καλοκαίρι ήταν πολύ ενδιαφέρον ότι ήρθαν, ασφαλώς, λιγότεροι, αλλά ξόδεψαν περισσότερα χρήματα. Αυτό ακριβώς είναι που θέλουμε να κάνουμε, θέλουμε να ανεβούμε επίπεδο από πλευράς αξίας, το ελληνικό τουριστικό προϊόν να εναρμονιστεί πλήρως με τις απαιτήσεις βιωσιμότητας της εποχής μας και να επενδύσουμε σε προϊόντα premium.
Αυτό ήδη συμβαίνει. Πολλά νέα ξενοδοχεία ανοίγουν κάθε μήνα στην Ελλάδα ενώ ταυτόχρονα δημιουργούνται υποκατηγορίες του τουριστικού μας προϊόντος. Για παράδειγμα, οι σύντομες διακοπές στην πόλη. Η Αθήνα πραγματικά ανθεί σήμερα και αποτελεί προορισμό καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους. Εστιάζουμε πολύ στο να αναδείξουμε την Ελλάδα ως προορισμό για ολόκληρο το έτος. Το μεγαλύτερο μέρος των επισκεπτών θα έρθει, βεβαίως, στην Ελλάδα κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, αλλά θέλουμε να επεκτείνουμε τη σεζόν μας και να δείξουμε πως η Ελλάδα είναι ελκυστικός προορισμός όλο το χρόνο.
Αλλά η Ελλάδα πρέπει να αποτελεί ελκυστική αγορά, προορισμό, όχι μόνο για τους τουρίστες. Μπορεί επίσης να είναι ελκυστικός προορισμός για άτομα που επιλέγουν να εργαστούν από την Ελλάδα. Η πανδημία έχει αναδείξει πόσο σημαντική είναι η ποιότητα ζωής, η καλή συνδεσιμότητα, η καλή πρόσβαση στο σύστημα υγείας. Έχουμε παρατηρήσει εισροή ανθρώπων, θα μπορούσαμε ενδεχομένως να τους αποκαλέσουμε «ψηφιακούς νομάδες», που επιλέγουν να περνούν περισσότερο χρόνο στην Ελλάδα, να δουλεύουν από την Ελλάδα. Έχουμε ειδικά προγράμματα visa που τους επιτρέπουν να έρχονται και να εργάζονται από την Ελλάδα.
Πολλοί από αυτούς εν τέλει αγοράζουν ακίνητα στην Ελλάδα, συστήνουν επιχειρήσεις στην Ελλάδα. Άρα η Ελλάδα δεν συνιστά προορισμό μόνο για τουρισμό, είναι προορισμός για απασχόληση, είναι προορισμός για συνταξιοδότηση, είναι ένας προορισμός για την επιχειρηματικότητα και την καινοτομία. Είναι πραγματικά εντυπωσιακό αυτό που συμβαίνει στο οικοσύστημα εταιρειών υψηλής τεχνολογίας στην Ελλάδα.
Θα ήταν λοιπόν, νομίζω, άδικο να παρουσιάζεται η Ελλάδα απλώς ως τουριστικός προορισμός. Ο τουρισμός θα είναι πάντα η «ναυαρχίδα» της οικονομίας μας, αλλά και άλλοι τομείς καταγράφουν εξαιρετικές επιδόσεις αυτή την εποχή.
Mark Bendeich: Η Ελλάδα είναι μία σχετικά μικρή αλλά πολύ ανοιχτή οικονομία. Αν η πανδημία επιμείνει κ. Πρωθυπουργέ, με διακυμάνσεις, νέες μεταλλάξεις, τη στιγμή που η Ελλάδα εξέρχεται από μία πολύ σοβαρή χρηματοπιστωτική και οικονομική κρίση, βλέπετε κινδύνους εάν η πανδημία συνεχιστεί έτσι;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Πιστεύω ότι οι κίνδυνοι θα αφορούν τους πάντες, όχι μόνο την Ελλάδα. Η Ελλάδα έχει ανακάμψει από την πανδημία καλύτερα σε σύγκριση με τις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες. Φέτος η οικονομία μας θα αναπτυχθεί με ρυθμό που θα υπερβεί το 7%. Έχουμε ήδη καλύψει το έδαφος που χάσαμε λόγω της πανδημίας. Η Ελλάδα γίνεται ένας πολύ ελκυστικός επενδυτικός προορισμός για ξένα κεφάλαια. Δαπανήσαμε πολλά χρήματα κατά τη διάρκεια της πανδημίας για να στηρίξουμε τις επιχειρήσεις μας. Είμαστε πρωτοπόροι σε ό,τι αφορά τη μείωση της ανεργίας τα τελευταία δύο χρόνια, πράγμα που σημαίνει ότι ενώ έχουμε απενεργοποιήσει πλέον τον μηχανισμό στήριξης των επιχειρήσεων η ανεργία μειώθηκε αντί να αυξηθεί, όπως πολλοί περίμεναν.
Και έχουμε πολλούς ταλαντούχους νέους Έλληνες οι οποίοι μετανάστευσαν κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης και τώρα σκέφτονται να επιστρέψουν στην Ελλάδα. Το μέλλον είναι, λοιπόν, πολλά υποσχόμενο. Φυσικά, κανείς δεν γνωρίζει τις μας επιφυλάσσει η πανδημία. Δεν έχουμε αρκετά δεδομένα σχετικά με την παραλλαγή Όμικρον για να μπορούμε να καταρτίσουμε σχέδια για το μέλλον. Αλλά αυτό που γνωρίζουμε ότι λειτουργεί είναι: η αύξηση στα ποσοστά εμβολιασμού, η ενίσχυση του συστήματος υγείας, η χορήγηση όσο το δυνατόν περισσότερων ενισχυτικών δόσεων. Αυτό είναι που κάνουμε στο ορατό μέλλον.
Mark Bendeich: Η πανδημία ήρθε τη στιγμή που η Ελλάδα βρίσκεται σε ένα σταυροδρόμι, από οικονομικής και χρηματοπιστωτικής άποψης. Το έκτακτο πρόγραμμα αγοράς ομολόγων της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας πρόκειται να ολοκληρωθεί τον Μάρτιο. Εάν η Ελλάδα συνεχίσει να έχει αναλογία χρέους προς ΑΕΠ γύρω στο 200%, θα μπορέσει να αντέξει την απόσυρση αυτού και οποιουδήποτε τρέχοντος προγράμματος τον Μάρτιο;
Αν κοιτάξει κανείς τη μεγάλη εικόνα, η Ελλάδα του 2021 δεν έχει καμία σχέση με την Ελλάδα του 2011 ή του 2015. Εννοώ πως η Ελλάδα είναι μία χώρα που έχει πλέον βάλει τάξη στα δημοσιονομικά της. Φυσικά έχουμε υψηλό έλλειμμα λόγω της πανδημίας, αυτό είναι αναμενόμενο. Αλλά έχουμε ένα πολύ σαφές σχέδιο σχετικά με το πώς θα επιστρέψουμε στη δημοσιονομική βιωσιμότητα.
Στην Ευρώπη εκτυλίσσεται -όπως γνωρίζετε- μία συζήτηση σχετικά με τον προσδιορισμό της δημοσιονομικής βιωσιμότητας στην εποχή μετά την πανδημία. Προσδοκώ ότι οι κανόνες του υφιστάμενους Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης θα αλλάξουν, ώστε να συνυπολογιστούν τα διδάγματα της οικονομικής κρίσης αλλά και τα διδάγματα της πανδημίας. Αν κοιτάξετε το χρέος μας, ναι, είναι όντως υψηλό ως ποσοστό του ΑΕΠ, αλλά το ΑΕΠ μας αυξάνεται με πολύ ταχείς ρυθμούς και αναμένω ότι θα βρεθούμε σε μια πορεία όπου ο ρυθμός οικονομικής ανάπτυξης της Ελλάδας μας θα είναι υψηλότερος από τον μέσο όρο της ΕΕ για το ορατό μέλλον.
Ταυτόχρονα, οι υποχρεώσεις μας ως προς την αποπληρωμή του χρέους μας για την επόμενη δεκαετία είναι σχετικά χαμηλές καθότι το χρέος μας έχει -όπως γνωρίζετε- πολύ ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Και οι αγορές έχουν επιβραβεύσει την κυβέρνησή μας ουσιαστικά προσφέροντάς μας ιστορικά χαμηλά επιτόκια.
Άρα, ναι, γνωρίζουμε ποια είναι τα χρόνια προβλήματα της ελληνικής οικονομίας, αλλά είμαστε επίσης μία κυβέρνηση με μεταρρυθμιστικό προσανατολισμό, που επιδιώκει πολιτικές φιλικές προς την ανάπτυξη, δίχως να τίθεται σε κίνδυνο η δημοσιονομική βιωσιμότητα. Όσο, λοιπόν, παραμένουμε σε αυτή την πορεία, δεν με απασχολεί τόσο πολύ η κατάσταση όσον αφορά το χρέος.
Mark Bendeich: Πότε πιστεύετε ότι αυτή η πρόοδος και η σκληρή δουλειά θα αναγνωριστεί τελικά από τους οίκους αξιολόγησης με αναβάθμιση της Ελλάδας σε επενδυτική βαθμίδα;
Ελπίζω ότι αυτό θα συμβεί το αργότερο έως τις αρχές του 2023, Όπως γνωρίζετε, οι οίκοι αξιολόγησης έχουν αναβαθμίσει την ελληνική οικονομία κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Αυτό δεν ήταν αυτονόητο. Αλλά νομίζω ότι υπάρχει μια γενική αναγνώριση από τις παγκόσμιες αγορές ότι ως χώρα εστιάζουμε στη δημοσιονομική βιωσιμότητα. Ταυτόχρονα όμως, καταφέραμε να μειώσουμε τους φόρους και να επικεντρωθούμε στην ανάπτυξη. Αν δεν θέσουμε τη χώρα σε τροχιά υψηλής ανάπτυξης, το χρέος μας δεν πρόκειται ποτέ να είναι πραγματικά βιώσιμο. Και για να συμβεί αυτό, θα πρέπει να επιδοθούμε σε ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις.
Αυτό που μπορώ να σας πω είναι ότι ουδέποτε σταματήσαμε να υλοποιούμε σημαντικές μεταρρυθμίσεις, ακόμη και κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Η σκέψη μας ήταν κατά το ήμισυ επικεντρωμένη στη διαχείριση της κρίσης και κατά το άλλο ήμισυ στο να διασφαλίσουμε ότι θα διορθώσουμε τα υποκείμενα προβλήματα της ελληνικής οικονομίας. Ρωτήστε απλώς τις μεγάλες πολυεθνικές που έχουν στρέψει το βλέμμα τους στην Ελλάδα, που επενδύουν στην Ελλάδα σήμερα. Θα σας πουν, πιστεύω, τη συναρπαστική ιστορία μιας χώρα που αλλάζει και γίνεται ελκυστικός επενδυτικός προορισμός.
Mark Bendeich: Κύριε Πρωθυπουργέ, εξακολουθείτε να είστε βέβαιος για την πρόβλεψη περί αύξησης του ΑΕΠ κατά 4,5% το επόμενο έτος;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Θα μπορούσε να είναι ακόμα υψηλότερη. Αλλά, αν κοιτάξετε όλα τα ακατέργαστα δεδομένα, αυτό προϋποθέτει ότι δεν θα υπάρξει κάποια σημαντική ανατροπή σε σχέση με την πανδημία. Υποθέτοντας όμως ότι η πανδημία θα υποχωρήσει, σταδιακά, κατά το πρώτο εξάμηνο του 2022, είμαι πολύ αισιόδοξος για τις προοπτικές της ελληνικής οικονομίας.
Όμως, Mark, το θέμα δεν είναι μόνο το ποσοστό του ΑΕΠ καθεαυτό. Στο παρελθόν είχαμε επίσης φτάσει σε ρυθμούς ανάπτυξης υψηλότερους σε σχέση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Αλλά ήταν μια ανάπτυξη που βασιζόταν στο χρέος και στην κατανάλωση. Τώρα θέλουμε μια ανάπτυξη που τροφοδοτείται από επενδύσεις και καινοτομία, και μέσω της διασφάλισης ότι είμαστε ηγέτες στη διπλή μετάβαση: την πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση. Και υπάρχουν πολλές ενδείξεις ότι αυτό συμβαίνει αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα.
Πιστεύω επομένως ότι δεν περιγράφουμε απλώς ένα σχέδιο για το μέλλον, αλλά πραγματικό έργο που είναι σε εξέλιξη.
Mark Bendeich: Μιλήσατε για καινοτομία και επενδύσεις. Φυσικά, θα χρειαστούν γενναίες δόσεις καινοτομίας και επενδύσεων για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Ήθελα, λοιπόν, να σας ρωτήσω γι’ αυτό. Η Ελλάδα βρίσκεται κατά μία έννοια στην πρώτη γραμμή όσον αφορά τη κλιματική αλλαγή. Πώς θα προσαρμοστεί στην παγκόσμια αύξηση της θερμοκρασίας κατά 1,5 βαθμούς ή και περισσότερο;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Πρώτα απ’ όλα, όλοι πρέπει να εξηγήσουμε στους πολίτες ότι για να μείνουμε στην τροχιά του 1,5 πρέπει να κάνουμε περισσότερα. Νομίζω ότι έχουμε αναλάβει το μερίδιο που μας αναλογεί. Είμαστε μία μεσαίου μεγέθους χώρα αλλά ήμασταν ένας από τους πλέον ένθερμους υποστηρικτές της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας και των ευρωπαϊκών φιλοδοξιών σχετικά με την πράσινη μετάβαση. Και η Ευρώπη βρίσκεται στην πρώτη γραμμή των καινοτόμων πολιτικών για το κλίμα. Πήραμε την απόφαση να απομακρυνθούμε από τον άνθρακα πριν από δύο χρόνια, πολύ πριν ο άνθρακας γίνει το μεγάλο θέμα συζήτησης στο COP26 στη Γλασκώβη.
Πιστεύω ότι ήταν η σωστή απόφαση, για οικολογικούς, περιβαλλοντικούς αλλά και οικονομικούς λόγους. Ο άνθρακας έχει πάψει να είναι, ξέρετε, μια φθηνή πηγή ενέργειας με την τιμή που προκύπτει επί του παρόντος από το Σύστημα Εμπορίας Δικαιωμάτων Ρύπων (ETS) και την τιμή που θα μπορούσε πιθανότατα να διαμορφωθεί τον επόμενο χρόνο. Συνεπώς, προωθούμε δυναμικά την ατζέντα απεξάρτησης από τον άνθρακα από τότε που αναλάβαμε τη διακυβέρνηση, πριν από δύο χρόνια. Κι ακριβώς επειδή ήμασταν προτοπόροι όσον αφορά την απομάκρυνση από τον άνθρακα, καταφέραμε να εξασφαλίσουμε σημαντική ευρωπαϊκή χρηματοδότηση μέσω των προγραμμάτων της Δίκαιης Μετάβασης, ώστε να διασφαλίσουμε την παροχή στήριξης στις περιοχές της Ελλάδας που παράγουν λιγνίτη.
Πρέπει να πείσουμε τους ανθρώπους ότι αυτή η μετάβαση δεν πρόκειται να οδηγήσει στην απώλεια θέσεων εργασίας, ότι αντιθέτως θα δημιουργήσει περισσότερες και καλύτερες θέσεις εργασίας και ότι δεν θα πλήξει το διαθέσιμο εισόδημά τους. Και γι’ αυτό έχουμε στηρίξει και τα νοικοκυριά, ώστε να διασφαλίσουμε ότι δεν θα επωμιστούν το βάρος από την αύξηση στους λογαριασμούς ρεύματος λόγω της μεταβλητότητας στην αγορά φυσικού αερίου. Είναι πολύ σημαντικό να προτάξουμε το επιχείρημα ότι η πράσινη μετάβαση δεν είναι ένα πρόγραμμα για τις ελίτ. Είναι ένα έργο που απαιτεί ευρεία κοινωνική κινητοποίηση.
Και για να πετύχουμε τα επίπεδα κοινωνικής αποδοχής, πρέπει να επεξεργαστούμε πολύ λεπτομερή σχέδια για το πώς θα δημιουργήσουμε περισσότερες θέσεις εργασίας σε σύγκριση με αυτές που θα χαθούν λόγω της μετάβασης και πώς θα στηρίξουμε το διαθέσιμο εισόδημα των πιο ευάλωτων νοικοκυριών.
Mark Bendeich: Είπατε ότι η ελληνική οικονομία είναι κάτι πολύ μεγαλύτερο από τον τουρισμό. Αλλά ένα ερώτημα που πιστεύω ότι θέτουν πολλοί εκτός Ελλάδος αφορά το πώς θα καταφέρει η τουριστική βιομηχανία να αντεπεξέλθει στις απαιτήσεις του μέλλοντος, με θερμοκρασίες να ανέρχονται σε τόσο υψηλά επίπεδα. Υπάρχει κάποιο σχέδιο από την πλευρά του τουριστικού κλάδου;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Η μακροπρόθεσμη προσαρμογή σε αυτό το περιβάλλον είναι, φυσικά, μία πρόκληση. Είναι μια πρόκληση για κάθε χώρα. Είναι μια πρόκληση για τον τουρισμό μας. Αν μη τι άλλο, θα κάνει την Ελλάδα πιο ελκυστική την άνοιξη, το φθινόπωρο ή ακόμα και τον χειμώνα. Ίσως έχουμε περισσότερες αφίξεις από ό,τι θα έπρεπε να συγκεντρώνονται σε έναν συγκεκριμένο μήνα, τον Αύγουστο.
Αλλά αυτό που κάναμε από άποψη προσαρμογής, είναι να συγκροτήσουμε Υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας. Όπως γνωρίζετε, η χώρα μας επλήγη από πυρκαγιές αυτό το καλοκαίρι. Θα πρέπει να κάνουμε περισσότερα για να προστατευτούμε από τις φυσικές καταστροφές, οι οποίες θα λαμβάνουν χώρα με μεγαλύτερη συχνότητα. Υπάρχει περιθώριο για πολύ μεγαλύτερη ευρωπαϊκή συνεργασία σε θέματα πολιτικής προστασίας και το υπ’ αριθμόν ένα καθήκον μας είναι να προστατεύουμε ζωές. Είχαμε καταστροφικές πυρκαγιές αυτό το καλοκαίρι, αλλά καταφέραμε να σώσουμε πολλές ανθρώπινες ζωές. Ένας άνθρωπος έχασε τη ζωή του.
Πρέπει να μάθουμε να ζούμε με αυτά τα ακραία καιρικά φαινόμενα και να τα αντιμετωπίζουμε καλύτερα. Ταυτόχρονα, είναι πολύ σαφές ότι όταν μιλάμε για βιωσιμότητα, αυτό δεν αφορά μόνο την κλιματική αλλαγή, αλλά και την καλή χρήση των περιορισμένων φυσικών πόρων μας. Αν κοιτάξετε, για παράδειγμα, τα νησιά μας, καταβάλουμε σκληρή προσπάθεια να γίνουν ουδέτερα από άνθρακα, όσο το δυνατόν γρηγορότερα. Έχουμε δύο πιλοτικά έργα, ένα στην Αστυπάλαια και ένα στη Χάλκη, όπου ουσιαστικά έχουμε αποδείξει ότι αυτό μπορεί να συμβεί με σχετικά γρήγορους ρυθμούς.
Η Χάλκη είναι ένα μικρό νησί, πολύ κοντά στη Ρόδο. Μόλις εγκαταστήσαμε ένα φωτοβολταϊκό σύστημα ισχύος 1 μεγαβάτ. Και ξαφνικά οι κάτοικοι της Χάλκης έχουν πρόσβαση σε σχεδόν δωρεάν ρεύμα. Έχουμε εγκαταστήσει σταθμούς φόρτισης. Θα κάνουμε το νησί εντελώς απαλλαγμένο από κινητήρες εσωτερικής καύσης πολύ σύντομα. Εστιάζουμε στην ανακύκλωση, στην επαναχρησιμοποίηση του νερού. Έτσι, αυτά τα μικρά νησιά μπορούν πραγματικά να αποτελέσουν υποδείγματα για το πώς μπορεί κάποιος να κάνει τη μετάβαση πολύ σύντομα σε ένα ουδέτερο από άνθρακα, πλήρως βιώσιμο μοντέλο ανάπτυξης.
Και, φυσικά, αυτό θα είναι επίσης ελκυστικό για τον τουρισμό μας. Ο τουρισμός υψηλής ποιότητας αναζητά τέτοιου είδους ιστορίες και θέλουμε να είμαστε ηγέτες και όχι να ακολουθούμε με καθυστέρηση, όταν πρόκειται για τέτοιου είδους projects.
Mark Bendeich: Τέλος για το θέμα του κλίματος, η κυβέρνησή σας σχεδιάζει να εκδώσει ένα πράσινο ομόλογο, νομίζω τον επόμενο χρόνο. Τι ποσόν,κύριε Πρωθυπουργέ, θέλει να συγκεντρώσει η κυβέρνηση σας με αυτό το χρηματοδοτικό εργαλείο;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Θα το αφήσω στην Αρχή Διαχείρισης Δημοσίου Χρέους μας. Ναι, θα εκδώσουμε “πράσινο ομόλογο” τον επόμενο χρόνο. Αλλά και πάλι, εάν θέλετε να εκδώσετε ένα “πράσινο ομόλογο”, πρέπει να βεβαιωθείτε ότι έχετε ελκυστικά έργα για τη διοχέτευση αυτών των κεφαλαίων. Και νομίζω ότι, συνολικά, η αξιοπιστία της Ελλάδας ως σοβαρής χώρας όσον αφορά την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής είναι υψηλή. Επομένως, πιστεύω ότι δεν θα δυσκολευτούμε να συγκεντρώσουμε κεφάλαια από ένα “πράσινο ομόλογο”, με σχετικά ελκυστικά επιτόκια.
Mark Bendeich: Εντάξει, καλή τύχη με αυτό. Θα στραφώ σε ένα άλλο θέμα που πρέπει να είναι στο επίκεντρο αυτή τη στιγμή: τη μετανάστευση. Οι μετανάστες φτάνουν στο Ηνωμένο Βασίλειο σε αυξανόμενους αριθμούς -προφανώς στη Λευκορωσία, αλλά και πέρα από τη Μάγχη, όπου βρίσκομαι, στο Λονδίνο. Πόσο σας ανησυχεί η κατάσταση και οι επιπτώσεις για την Ελλάδα ειδικότερα;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Ζούμε με το μεταναστευτικό πρόβλημα επί πολλά χρόνια. Αυτό δεν είναι καινούργιο για εμάς. Ήμασταν στην πρώτη γραμμή των μεγάλων μεταναστευτικών κυμάτων του 2015, όταν ουσιαστικά η Ελλάδα δεν είχε μεταναστευτική πολιτική. Ήμασταν ένας μεταφορικός ιμάντας καθώς οι άνθρωποι μετακινούνταν προς την Ευρώπη. Και ήμασταν επίσης η πρώτη ευρωπαϊκή χώρα που υποστήκαμε τις συνέπειες της εργαλειοποίησης της μετανάστευσης από μια γειτονική χώρα, τον Μάρτιο του 2020, όταν η Τουρκία προσπάθησε να κάνει ουσιαστικά αυτό που κάνει σήμερα η Λευκορωσία με τις χώρες της Βαλτικής και την Πολωνία. Και είπαμε «όχι» εκείνη την ώρα, «αυτό δεν πρόκειται να συμβεί».
Προστατέψαμε τα σύνορά μας. Υποστηρίξαμε την ανάγκη για περισσότερους ευρωπαϊκούς πόρους για την προστασία των συνόρων μας. Και έχουμε, κατά τη γνώμη μου, μια αυστηρή αλλά δίκαιη μεταναστευτική πολιτική, με την οποία προσπαθούμε να συμβάλλουμε στην εξάλειψη των παράνομων δικτύων διακίνησης ανθρώπων, ενώ ταυτόχρονα παρέχουμε δια της νόμιμης οδού δυνατότητες για μετανάστευση αναγνωρίζοντας ότι υπάρχουν ανάγκες -ακόμη και στην αγορά εργασίας μας – οι οποίες θα μπορούσαν να αντιμετωπιστούν μέσω μιας ρυθμιζόμενης μετανάστευσης.
Η Ελλάδα είναι μια χώρα που φιλοξενεί αυτή τη στιγμή 55.000 αιτούντες άσυλο και άτομα που έχουν ήδη λάβει διεθνή προστασία. Ταυτόχρονα, μειώσαμε τις μεταναστευτικές ροές στο Αιγαίο κατά 90%. Έχουμε φτιάξει νέες και πολύ ανθρώπινες δομές σε όλα τα νησιά μας. Έτσι, οι εικόνες αυτών των φρικτών καταυλισμών, όπως η Μόρια, στο νησί της Λέσβου, ανήκουν πλέον στην ιστορία. Αυτά δεν υπάρχουν πλέον στην Ελλάδα. Οι άνθρωποι που φτάνουν στην Ελλάδα, στεγάζονται σε εγκαταστάσεις υπερσύγχρονες μέχρι να διεκπεραιωθεί η αίτησή τους για άσυλο. Εάν λάβουν θετική απάντηση, είναι ευπρόσδεκτοι να μείνουν στην Ελλάδα. Και θέλουμε να εστιάσουμε περισσότερο στο πώς μπορούμε να εντάξουμε αυτούς τους ανθρώπους στην ελληνική κοινωνία.
Την ίδια στιγμή, υποδεχθήκαμε περισσότερες από 700 γυναίκες από το Αφγανιστάν και τις οικογένειές τους. Ήμασταν εξαιρετικά γενναιόδωροι όσον αφορά τη φιλοξενία αυτών των ανθρώπων, των οποίων η ζωή ήταν σε πραγματικό κίνδυνο. Έτσι, νομίζω ότι έχουμε αποδείξει την ανθρωπιστική μας ευαισθησία και την προσήλωσή μας στα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα. Η ακτοφυλακή μας έχει σώσει χιλιάδες ανθρώπους στη θάλασσα. Ταυτόχρονα, υπερασπιζόμαστε και τα σύνορά μας. Είναι μια δύσκολη ισορροπία, αλλά νομίζω ότι μπορείς να κάνεις και τα δύο και να είσαι πολύ συνεπής με τις πολιτικές σου.
Mark Bendeich: Ωστόσο, κύριε Πρωθυπουργέ, υπάρχουν επικριτές που έχουν κατηγορήσει την ελληνική κυβέρνηση για απωθήσεις στη θάλασσα και ότι φέρεται πολύ άσχημα στους μετανάστες. Τι λέτε για αυτές τις επικρίσεις;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Καταρχάς, αντιμετωπίζω πολύ σοβαρά κάθε ισχυρισμό, αρκεί να είναι ισχυρισμός από έγκριτη ανεξάρτητη πηγή ή διεθνή οργανισμό. Το λέω αυτό γιατί έχουμε δει πολλά fake news να βγαίνουν από την Τουρκία για αυτό το θέμα. Χρειάζεται λοιπόν κανείς να είναι πολύ προσεκτικός. Αυτό που κάναμε είναι ότι ζητήσαμε από την ανεξάρτητη Εθνική Αρχή Διαφάνειας, την οποία δημιουργήσαμε και είναι απολύτως ανεξάρτητη, να διερευνήσει όποιους τέτοιους ισχυρισμούς. Και θα συνεχίσουμε να το κάνουμε.
Ωστόσο, θέλω να επισημάνω ότι το να εμποδίσεις την είσοδο στα χωρικά σου ύδατα, ενός σκάφους στη θάλασσα, δεν είναι το ίδιο με το να το σπρώξεις πίσω. Η τουρκική ακτοφυλακή πρέπει να κάνει τη δουλειά της και πρέπει να παραλάβει αυτούς τους ανθρώπους που εγκαταλείπουν συχνά τις τουρκικές ακτές σε απελπιστικές συνθήκες και να τους επιστρέψει στην Τουρκία. Θεωρούμε την Τουρκία ασφαλή χώρα. Οι άνθρωποι είναι ασφαλείς στην Τουρκία. Δεν ξεφεύγουν από τον πόλεμο και τις διώξεις όταν εγκαταλείπουν τις τουρκικές ακτές. Ενθαρρύνω λοιπόν την Τουρκία να συνεργαστεί καλύτερα σε αυτό το θέμα.
Ο Υπουργός Μετανάστευσης της Ελλάδας ήταν στην Τουρκία πριν από μερικές εβδομάδες. Νομίζω ότι έχουμε έναν εποικοδομητικό διάλογο για το πώς μπορούμε να εργαστούμε για την αντιμετώπιση αυτών των ζητημάτων. Είναι αλήθεια ότι η Τουρκία φιλοξενεί 4 εκατομμύρια πρόσφυγες, επομένως πρέπει να είναι εταίρος στην αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος. Ταυτόχρονα, πρέπει επίσης να είμαστε απολύτως σαφείς ότι εμείς, και όταν λέω εμείς εννοώ η Ευρωπαϊκή Ένωση, όχι μόνο η Ελλάδα, δεν θα ανεχτούμε το δεύτερο επεισόδιο της εργαλειοποίησης των μεταναστών για γεωπολιτικούς σκοπούς. Άρα αυτό που έγινε στον Έβρο το 2020 δεν πρόκειται να ξανασυμβεί.
Mark Bendeich: Άρα είστε απολύτως σίγουρος ότι δεν μπορεί να επαναληφθεί το σενάριο του 2020;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Δεν πρόκειται να συμβεί. Δεν θα το επιτρέψουμε να συμβεί. Αλλά είμαι επίσης βέβαιος ότι η Τουρκία κατανοεί ότι δεν είναι προς το συμφέρον της να επιτρέψει να επαναληφθεί ένα τέτοιο σενάριο. Και είμαστε εδώ για να βοηθήσουμε την Τουρκία να προστατεύσει επίσης τα ανατολικά της σύνορα. Θεωρούμε ότι η Τουρκία είναι εταίρος και όχι αντίπαλος στην αντιμετώπιση των μεταναστευτικών προκλήσεων. Έχουμε πολλές διαφορές με την Τουρκία, δεν πρέπει να γίνει η μετανάστευση, μια ακόμη από αυτές.
Mark Bendeich: Γενικά, ποια είναι η εκτίμησή σας για τον τρόπο με τον οποίο η ΕΕ χειρίζεται όλη αυτή την κατάσταση των μεταναστών; Και πιστεύετε ότι πρέπει να επανεξεταστεί ξανά τους κανόνες του Δουβλίνου; Η Πολωνία, για παράδειγμα, βρίσκεται τώρα στην πρώτη γραμμή. Η Πολωνία και μερικές άλλες χώρες κατηγορήθηκαν ότι δεν ήταν εκεί για εσάς το 2015-16. Επομένως, ποια είναι η εκτίμησή σας για την πολιτική της ΕΕ και τι πρέπει να αλλάξει κατά την άποψή σας;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Πρέπει να είμαστε ειλικρινείς, δεν καταφέραμε να αντιμετωπίσουμε αυτό το θέμα εποικοδομητικά σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Είναι πολύ δύσκολο να επιτευχθεί ομοφωνία στο Συμβούλιο. Είτε κάποιες καλές προτάσεις της Επιτροπής σχετικά με το ζήτημα δεν ευοδώθηκαν είτε υπάρχουν ορισμένα θέματα στα οποία διαφωνούμε με την Επιτροπή. Πιστεύουμε ότι η ΕΕ πρέπει να χρηματοδοτήσει μόνιμες δομές που προστατεύουν τα σύνορά μας. Δεν βλέπω καμία διαφορά μεταξύ της χρηματοδότησης π.χ. των drones και της χρηματοδότησης ενός κατάλληλου φράχτη, που είναι αυτό που έχουμε στα χερσαία σύνορά μας.
Αλλά, στο τέλος της ημέρας, πρόκειται για αλληλεγγύη και κοινή κατανομή των βαρών. Και φοβάμαι ότι δεν βλέπουν όλα τα κράτη μέλη το πρόβλημα στην πραγματική του ευρωπαϊκή διάσταση. Επομένως, δεν είμαι ιδιαίτερα αισιόδοξος πως θα μπορέσουμε να σημειώσουμε σημαντική πρόοδο σε αυτό το κομμάτι. Ίσως θα έπρεπε, προς το παρόν, να επικεντρωθούμε μόνο στην εξωτερική πτυχή του προβλήματος. Σίγουρα, αυτό που πρέπει να κάνουμε είναι να συνεργαστούμε καλύτερα με τις χώρες προέλευσης ώστε να διασφαλίσουμε ότι μπορούμε να επιστρέψουμε τους ανθρώπους σε αυτές, πιο αποτελεσματικά και με ταχύτερο ρυθμό, γιατί αυτή τη στιγμή απαιτούνται χρόνια για να συμβεί αυτό.
Mark Bendeich: Και, ειδικά για το Αφγανιστάν, τι μπορεί να κάνει η ΕΕ για να αποτρέψει την έξοδο Αφγανών προς την Ευρώπη;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Καταρχάς δεν το έχουμε δει, κάτι που είναι ενθαρρυντικό. Φυσικά, το τελευταίο πράγμα που θα θέλαμε είναι να καταρρεύσει το Αφγανιστάν ως χώρα, ως κοινωνία. Δεν είναι εύκολο να υπάρξει οποιαδήποτε επικοινωνία με το νέο καθεστώς, αλλά νομίζω ότι η ΕΕ έχει υιοθετήσει τη μετρημένη προσέγγιση όσον αφορά την εξασφάλιση ότι οποιαδήποτε δέσμευση πρέπει να είναι αμοιβαία, όσον αφορά την αντίδραση του καθεστώτος των Ταλιμπάν.
Το καλό είναι ότι μέχρι στιγμής δεν έχουμε δει, τους τελευταίους μήνες, σημαντική αύξηση των μεταναστευτικών ροών από το Αφγανιστάν. Οι άνθρωποι από το Αφγανιστάν που έρχονται στην Ελλάδα ή προσπαθούν να εισέλθουν στην Ελλάδα σήμερα, βρίσκονται στην Τουρκία εδώ και αρκετό καιρό. Δεν είναι νέες αφίξεις.
Mark Bendeich: Μια ερώτηση από το κοινό κύριε Πρωθυπουργέ: σχεδιάζετε άλλα κίνητρα για τους «ψηφιακούς νομάδες», όπως τους ονομάζετε, τους δηλαδη ανθρώπους που θέλουν να εγκατασταθούν σε μια τρίτη χώρα και να εργαστούν από εκεί. Έχετε κάποια νέα κίνητρα ή κάτι να ανακοινώσετε προς αυτή την κατεύθυνση;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Καταρχάς, έχουμε ήδη αρκετά κίνητρα. Εάν μετακομίσετε στην Ελλάδα, ειδικά εάν είστε Έλληνας, έχετε φύγει από τη χώρα και θέλετε να επιστρέψετε, επί πέντε χρόνια θα πληρώσετε το 50% του φόρου εισοδήματός.
Έχουμε μια σειρά ελκυστικών σχεδίων σχετικά με το καθεστώς non-dom, για εύπορα άτομα που θα ήθελαν να έχουν ως φορολογική κατοικία την Ελλάδα. Έχουμε ένα σύστημα golden visa που δίνει άδεια διαμονής στην Ελλάδα εάν αγοράσετε ακίνητα ή εάν κάνετε μια επένδυση στην Ελλάδα.
Πιστεύω λοιπόν ότι έχουμε τα κατάλληλα κίνητρα για να στηρίξουμε τη θέση μας ότι η Ελλάδα είναι, όπως σας είπα, ελκυστική όχι μόνο ως προορισμός αναψυχής, αλλά και ως επιχειρηματικός προορισμός.
Mark Bendeich: Σας ευχαριστώ πολύ. Aυτός ήταν ο χρόνος που είχαμε, κύριε πρωθυπουργέ. Ευχαριστώ πολύ για τη συμμετοχή σας στο Reuters NEXT.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Ευχαριστώ Mark.
