Meg Tirrell: Κύριε Πρωθυπουργέ, χαίρομαι που σας έχουμε μαζί μας. Σας ευχαριστούμε πολύ για αυτή τη συζήτηση. Σκέφτηκα ότι θα ήταν χρήσιμο να ξεκινήσουμε ρίχνοντας μια ματιά στο πού βρίσκεται τώρα η Ελλάδα όσον αφορά τον Covid. Φαίνεται ότι, κοιτώντας τους αριθμούς, είχατε το ίδιο κύμα της παραλλαγής BA.2 που έχει βιώσει μεγάλο μέρος της Ευρώπης. Αυτό φαίνεται να εξασθενεί. Πείτε μας ποια είναι η κατάσταση αυτή τη στιγμή.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Ναι, βιώσαμε το κύμα της «Όμικρον 2», αλλά παρατηρούμε υποχώρηση στον αριθμό των κρουσμάτων, όπως αναμενόταν με βάση τα προγνωστικά μοντέλα μας. Εγώ ο ίδιος νόσησα με Covid πριν από δέκα ημέρες και αντιμετώπισα την Όμικρον 2 χωρίς ιδιαίτερα συμπτώματα. Αυτό, όπως έχουμε ξαναπεί, καταμαρτυρά το γεγονός ότι ο τριπλός εμβολιασμός είναι πραγματικά αποτελεσματικός και προστατεύει από τη σοβαρή νόσηση, όπως λέγαμε εξ αρχής.
Όπως έχω πει, πιστεύω ότι ο αριθμός των κρουσμάτων δεν θα είναι ο σημαντικότερος δείκτης. Παρακολουθούμε τις δυνατότητες του συστήματος υγείας και, φυσικά, τις εξελίξεις όσον αφορά τις κλίνες ΜΕΘ. Τους τελευταίους δυόμισι μήνες ουσιαστικά έχουμε διαπιστώσει σταθερή αποκλιμάκωση. Επί του παρόντος δεν δεχόμαστε ιδιαίτερη πίεση σε ό,τι αφορά το σύστημα υγείας, κάτι που είναι ευχάριστο.
Εκτιμώ, καθώς μπαίνουμε στην άνοιξη, ότι αυτό το κύμα θα υποχωρήσει. Ασφαλώς πρέπει να αρχίσουμε προετοιμασίες για το τι θα συμβεί το φθινόπωρο. Είμαστε σε επικοινωνία με τους ειδικούς μας σχετικά με τα πρωτόκολλα εμβολιασμού τον Σεπτέμβριο, τον Οκτώβριο. Επομένως είμαι επιφυλακτικά αισιόδοξος αλλά, όπως γνωρίζετε, αυτός ο ιός μας έχει εκπλήξει πολλές φορές.
Meg Tirrell: Ναι, απολύτως. Και νομίζω ότι πολλοί από εμάς εδώ στις Ηνωμένες Πολιτείες παρακολουθούμε την εμπειρία της Ευρώπης όσον αφορά τον αντίκτυπο στο σύστημα υγείας, παρόλο που υπάρχουν περισσότερα κρούσματα. Aυτή τη στιγμή δεν βλέπετε το σύστημα υγείας να κατακλύζεται πέρα από τις αντοχές του, οι ΜΕΘ δεν είναι τόσο γεμάτες όσο ήταν προηγούμενες εβδομάδες.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Η πληρότητα στις ΜΕΘ έχει μειωθεί στο μισό συγκριτικά με το επίπεδο όπου βρισκόταν πριν από τρεις μήνες. Καθώς ξεπερνούσαμε τη Δέλτα μας έπληξε το πρώτο κύμα της Όμικρον. Και καθώς η κυριαρχία της Όμικρον αυξήθηκε, παρατηρήσαμε αυτό που είχαμε δει στις περισσότερες χώρες: αύξηση στον αριθμό των κρουσμάτων αλλά όχι ανάλογη αύξηση στον αριθμό των νοσηλειών και σίγουρα λιγότερα σοβαρά κρούσματα. Προσδοκώ ότι αυτή η τάση θα συνεχιστεί. Η εμβολιαστική κάλυψη του ενήλικου πληθυσμού ανέρχεται στο 85%. Πιστεύω ότι δεν μπορούμε να πάμε πολύ ψηλότερα από αυτό. Προσπαθήσαμε πολύ σκληρά να αυξήσουμε τον αριθμό των εμβολιασμένων κατά τους τελευταίους έξι μήνες. Είναι ξεκάθαρο ότι ακόμα και οι εμβολιασμένοι διατρέχουν σημαντικό κίνδυνο μόλυνσης από την Όμικρον 2, καθότι είναι εξαιρετικά μεταδοτική. Αλλά, όπως προείπα, θα είναι πολύ ήπια για τους περισσότερους ανθρώπους και δεν θα επιβαρύνει ιδιαίτερα το σύστημα υγείας μας.
Meg Tirrell: Ας μιλήσουμε, λοιπόν, για το πώς φτάσατε σε αυτό το 85% του ενήλικου πληθυσμού που εμβολιάστηκε, ίσως ακόμη και να πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Ποια ήταν η προσέγγιση που ακολούθησε η Ελλάδα για τον εμβολιασμό από την αρχή; Ποιες ήταν οι μεγάλες επιτυχίες της διάθεσης του εμβολίου; Ποιες ήταν οι προκλήσεις και πώς προσπαθείτε να τις ξεπεράσετε ώστε να πείσετε περισσότερους ανθρώπους να εμβολιαστούν;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Πρώτα απ’ όλα, ήταν πραγματικά αξιοθαύμαστο ότι επετεύχθη η ανάπτυξη ενός εμβολίου έναν χρόνο αφότου προέκυψε ο κορονοϊός. Πιστεύω ότι ήταν ένα θαύμα της επιστήμης και επίσης μας επέτρεψε, από την άποψη της δημόσιας υγείας, να ακολουθήσουμε μια διαφορετική οπτική όσον αφορά τον τρόπο με τον οποίο διαθέσαμε το εμβόλιο στο σύνολο του πληθυσμού. Δημιουργήσαμε, λοιπόν, ένα πλήρως ψηφιακό σύστημα. Φροντίσαμε να παρέχουμε σταθερά ποιοτικές υπηρεσίες σε άτομα που εμβολιάστηκαν. Τα ραντεβού μας ήταν απολύτως ακριβή, κυριολεκτικά στο λεπτό. Χρησιμοποιήσαμε ένα σύστημα με αποστολή SMS για να ενημερώσουμε τους πολίτες σχετικά με το ραντεβού τους.
Στην αρχή ο κόσμος εξεπλάγη. Δεν περίμεναν αυτού του είδους την ψηφιακή συναλλαγή με το κράτος, αλλά εξεπλάγησαν ακόμη πιο ευχάριστα όταν ήρθαν σε επαφή με την υποδομή για τον εμβολιασμό. Πιστεύω ότι έτσι οικοδομήθηκε μεγάλη εμπιστοσύνη στην ικανότητα του συστήματος να παράσχει αριθμό-ρεκόρ εμβολίων, σε σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα. Άρα πιστεύω ότι στην αρχή ήταν εύκολο να εμβολιαστεί το 50% του πληθυσμού. Στη συνέχεια αρχίσαμε να αντιμετωπίζουμε εμπόδια. Και έπρεπε να σκεφτούμε δημιουργικά για την επιστράτευση κινήτρων και αντικινήτρων προκειμένου να πείσουμε αυτούς που ήταν σχετικά διστακτικοί να εμβολιαστούν.
Επιτρέψτε μου να σας δώσω μόνο δύο παραδείγματα. Παρεμπιπτόντως, πιστεύω ότι διοργανώσαμε μία καλή ενημερωτική εκστρατεία -αλλά κάποια στιγμή έφτασε και αυτή στο όριό της- δείχνοντας ότι τα εμβόλια είναι ασφαλή και ότι σώζουν ζωές. Κάποια στιγμή, λοιπόν, έπρεπε να δώσουμε «ώθηση» λίγο, για παράδειγμα τους νέους, που αρχικά δίσταζαν να εμβολιαστούν γιατί νόμιζαν ότι ο Covid δεν τους επηρέαζε πραγματικά. Χρησιμοποιήσαμε το επονομαζόμενο Freedom Pass, ουσιαστικά μία ψηφιακή κάρτα αξίας 150 ευρώ που μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν για πολύ συγκεκριμένες υπηρεσίες, όπως ταξίδια, κάποιες μορφές ψυχαγωγίας. Στην πραγματικότητα αυτό το κίνητρο έδωσε μεγάλη ώθηση στον εμβολιασμό των νεότερων, λειτούργησε δηλαδή πολύ καλά.
Τον Οκτώβριο είχαμε ακόμη σημαντικό αριθμό ηλικιωμένων που δεν είχαν εμβολιαστεί και αυτοί αρρώσταιναν σε δυσανάλογα μεγάλο αριθμό και δυστυχώς έχαναν τη ζωή τους. Έτσι, σε κάποιο σημείο ήμασταν μία από τις ελάχιστες χώρες που επέβαλαν υποχρεωτικό εμβολιασμό για τους πολίτες άνω των 60 ετών και επιβάλαμε πρόστιμο για όσους επέλεξαν να μην εμβολιαστούν. Ήταν επιτυχημένη πολιτική; Πιστεύω ναι, γιατί σε εκείνη τη φάση είχαμε 500.000 ανεμβολίαστους ηλικιωμένους Έλληνες και οι μισοί εξ αυτών αποφάσισαν να κάνουν το βήμα και να εμβολιαστούν.
Αυτή είναι, λοιπόν, μία πολιτική που μας βοήθησε να αυξήσουμε τα ποσοστά εμβολιασμού πάνω από το 80%. Φυσικά, όσον αφορά τους υπόλοιπους 250.000, θεωρώ ότι δεν θα εμβολιαστούν ποτέ. Θα αναστείλουμε σε κάποιο χρονικό σημείο αυτό το πρόστιμο, διότι εξακολουθεί να συσσωρεύεται κάθε μήνα, ωστόσο καταστήσαμε σαφές ότι θα χρησιμοποιήσουμε όποιους μοχλούς διαθέτουμε για να πείσουμε τους πολίτες ότι πρέπει να εμβολιαστούν.
Συνεπώς, όπως είπα, πιστεύω ότι φτάσαμε στα όρια των δυνατοτήτων μας. Φυσικά και η δημογραφική διαστρωμάτωση της Ελλάδας δεν λειτουργεί υπέρ μας. Έχουμε έναν σχετικά ηλικιωμένο πληθυσμό, που σημαίνει ότι αναλογικά θα κάποιος θα ανέμενε περισσότερους θανάτους στην Ελλάδα από ό,τι σε μια χώρα με νεότερο πληθυσμό. Αλλά, συνολικά, τα πήγαμε πολύ καλά κατά το πρώτο κύμα, λιγότερο καλά στα κύματα που ακολούθησαν. Πιστεύω όμως ότι όλοι αντλήσαμε διδάγματα στην πορεία και έπρεπε συνεχώς να προσαρμόζουμε τη στρατηγική μας, με βάση τα στοιχεία από τον πραγματικό κόσμο.
Meg Tirrell: Αναφερθήκατε στην εκστρατεία μέσω γραπτών μηνυμάτων και επίσης στην προσέγγιση της κυβέρνησης, η οποία ακούγεται πολύ οργανωμένη. Θα ήταν καλό να είχαμε βιώσει κάποια από αυτά εδώ, στις Ηνωμένες Πολιτείες, αν και αυτό έγινε σε κάποιο βαθμό. Αλλά τι θεωρείται ότι ήταν το πιο αποτελεσματικό όσον αφορά το ποιοι ήταν οι φορείς του μηνύματος, τους μοχλούς της κυβέρνησης για την επικοινωνία με τους πολίτες. Ποιος ήταν ο καλύτερος τρόπος για να προσεγγίσετε τους ανθρώπους και να εδραιώσετε αυτήν την εμπιστοσύνη καθώς προχωρούσε ο εμβολιασμός;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Πιστεύω ότι πρέπει να αφήνει κανείς τους ειδικούς να μιλήσουν και αυτό λειτούργησε πολύ καλά κατά την πρώτη φάση του εμβολιασμού. Στη συνέχεια, ξαφνικά, βρίσκεσαι αντιμέτωπος με το πρόβλημα ότι δεν λένε όλοι οι ειδικοί τα ίδια πράγματα -που είναι απολύτως αναμενόμενο όταν δεν ξέρεις ακριβώς τι συμβαίνει με μια νέα πανδημία.
Πάντα θεωρούσα ότι οι ιστορίες των πολιτών που αρρώστησαν σοβαρά και δεν ήταν εμβολιασμένοι ήταν πολύ πειστικές, διότι αφηγούνταν τι πραγματικά τους συνέβη, την εμπειρία του παρολίγον θανάτου όταν νοσηλεύονταν σε ΜΕΘ, ότι μετάνιωναν που δεν είχαν κάνει το βήμα να εμβολιαστούν. Πιστεύω λοιπόν ότι αυτό ήταν πάντα ένα πολύ ισχυρό μήνυμα. Και, βεβαίως, σε κάποιο σημείο οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες -κι εμείς ανάμεσα στις πρώτες χώρες- έκαναν την καθημερινότητα πολύ δύσκολη για τους μη εμβολιασμένους, με αποτέλεσμα να μην έχουν δυνατότητα πρόσβασης στην ψυχαγωγία σε εσωτερικούς χώρους. Επομένως, όσοι επέλεγαν να μην εμβολιαστούν, έπρεπε να υποστούν τις συνέπειες.
Είναι όμως εντυπωσιακό ότι, όσες φορές κι αν επαναλάβεις το ιατρικό δεδομένο ότι οι μη εμβολιασμένοι είναι 20 φορές πιθανότερο να ασθενήσουν σοβαρά, αυτό δεν έχει απολύτως καμία επίδραση σε κάποιους. Και πρέπει να αποδεχτεί κανείς το γεγονός ότι υπάρχει ένα όριο στο πού μπορείς να φτάσεις.
Ωστόσο, αν με ρωτούσατε πριν από 18 μήνες αν θα μπορούσαμε να εμβολιάσουμε το 85% του ενήλικου πληθυσμού θα έλεγα μάλλον όχι. Το πρόβλημα ήταν ότι αρχικά πιστεύαμε ότι το 70% θα ήταν αρκετό, αλλά καθώς ο ιός συνέχιζε να μεταλλάσσεται έπρεπε να ανεβάζουμε το επίπεδο ανοσίας όλο και ψηλότερα. Και, δυστυχώς, στην Ελλάδα φτάσαμε σε αυτό το επίπεδο σχετικά αργά. Mας έπληξε πραγματικά η Δέλτα το φθινόπωρο και στις αρχές του χειμώνα του 2021, και τότε καταγράψαμε τις περισσότερες απώλειες. Αν είχαμε καταφέρει να πειστούν κάποιοι πολίτες να εμβολιαστούν νωρίτερα, θα είχαμε αποφύγει πολλούς από αυτούς τους θανάτους. Ήταν πραγματικά τραγικό, γιατί μπορούσαν να είχαν αποφευχθεί αν είχαν πειστεί να εμβολιαστούν.
Meg Tirrell: Πώς πήγε η διάθεση της ενισχυτικής δόσης; Ποιο ήταν το επίπεδο της ανταπόκρισης για την χορήγηση ενισχυτικής δόσης και τι είδους στρατηγικές χρησιμοποιείτε;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Ήμασταν από τους πρώτους πού επιτρέψαμε στους πολίτες να λάβουν ενισχυτική δόση τρεις μήνες αφότου έκαναν τη δεύτερη δόση. Δεν ήταν τόσο δύσκολο να πείσουμε αυτούς τους πολίτες να λάβουν ενισχυτικές δόσεις, επειδή είχαν ήδη κάνει το πρώτο βήμα. Η ανταπόκριση όσον αφορά τις ενισχυτικές δόσεις ήταν καλή. Και όταν κατέστη προφανές ότι η ενισχυτική δόση χρειάζεται για να είναι κανείς πιο ασφαλής, η επικοινωνία του μηνύματός μας έγινε ευκολότερη. Υπάρχει ακόμα μία μερίδα πολιτών που έκαναν τις δύο πρώτες δόσεις του εμβολίου και επέλεξαν να μην κάνουν την αναμνηστική δόση, κάτι που δεν μπορώ να κατανοήσω. Σε γενικές γραμμές όμως δεν είχαμε δυσκολίες στη χορήγηση της ενισχυτικής δόσης.
Αυτό με κάνει να αισιοδοξώ ότι, εφόσον επιλέξουμε να προχωρήσουμε σε τέταρτη δόση -νομίζω ότι θα συμβεί, ειδικά όσον αφορά πολίτες από μία ηλικία και άνω- δεν θα έχουμε ξανά δυσκολίες, τον Σεπτέμβριο, να πείσουμε τους πολίτες ότι αυτό είναι κάτι που πρέπει να κάνουν.
Ίσως γίνει πλέον μέρος της ετήσιας διαδικασίας, ίσως κάποια στιγμή θα έχουμε μόνο ένα εμβόλιο για τη γρίπη και τον Covid, αν η επιστήμη μας δώσει αυτή τη δυνατότητα. Αλλά δεν αναμένω ότι οι πολίτες θα είναι ιδιαίτερα διστακτικοί σε ό,τι αφορά την χορήγηση της ενισχυτικής δόσης.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Φυσικά, τώρα όλοι ασχολούνται με την Ουκρανία και τις ανατιμήσεις κι όχι με τον covid. Εμείς αποσύρoυμε σταδιακά τα περιοριστικά μέτρα. Συγκαταλεγόμαστε σε αυτούς που απέσυραν τα μέτρα με πιο αργούς ρυθμούς. Οι μάσκες, για παράδειγμα, εξακολουθούν να είναι υποχρεωτικές σε εσωτερικούς χώρους. Στα μέσα μαζικής μεταφοράς οι μάσκες παραμένουν υποχρεωτικές. Για τον επόμενο μήνα τουλάχιστον θα είναι υποχρεωτική η επίδειξη πιστοποιητικού.
Τον Μάιο ο κόσμος θα κινείται κυρίως σε εξωτερικούς χώρους. Οπότε όλα αυτά θα έχουν μικρότερη σημασία. Και προσδοκώ ένα απόλυτα φυσιολογικό καλοκαίρι. Είναι σημαντικό για εμάς γιατί, φυσικά, η Ελλάδα είναι ένας μεγάλος τουριστικός προορισμός. Θέλουμε ο κόσμος να ταξιδεύει με ασφάλεια και χωρίς την ταλαιπωρία που έπρεπε να υποστεί τα τελευταία δύο χρόνια.
Meg Tirrell: Αυτό είναι λογικό. Σχετικά με την τέταρτη δόση, την αντιλαμβάνεστε περισσότερο ως δυνητική προετοιμασία για το φθινόπωρο και όχι κάτι που πρέπει απαραίτητα να γίνει τώρα, καθώς είμαστε αντιμέτωποι με την παραλλαγή BA.2; Εμείς εδώ, στις Ηνωμένες Πολιτείες, μιλάμε για τέταρτη δόση για ορισμένες πληθυσμιακές ομάδες άμεσα.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Όχι. Οι ειδικοί μας δεν έχουν συστήσει τέταρτη δόση άμεσα. Αλλά νομίζω ότι πιθανώς είμαστε πιο μπροστά από εσάς στην εξέλιξη της πανδημίας. Στην περίπτωσή μας, προσδοκώ ότι με τη βελτίωση του καιρού η Όμικρον 2 θα υποχωρήσει κατά τις επόμενες εβδομάδες. Πιστεύω ότι η πραγματική συζήτηση θα είναι πώς θα προετοιμαστούμε για το φθινόπωρο και τι θα μας πουν οι ειδικοί μας για τον Σεπτέμβριο.
Meg Tirrell: Ποια είναι η γνώμη σας για τα φάρμακα κατά του Covid και ειδικά για τα αντιικά φάρμακα που έγιναν πρόσφατα διαθέσιμα, και επίσης για τα φάρμακα με αντισώματα; Σε τι βαθμό είναι προσβάσιμα και διαθέσιμα;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Είναι προσβάσιμα και διαθέσιμα. Χρησιμοποιήσαμε πολύ συγκεκριμένα πρωτόκολλα, όπως καταρτίστηκαν από τους ειδικούς μας. Πιστεύω ότι σίγουρα βοήθησαν. Τώρα που έχουμε και το φάρμακο της Pfizer στη διάθεσή μας, πιστεύω ότι έχουμε ένα επιπλέον όπλο. Δεν γνωρίζουμε πλήρως την αποτελεσματικότητά του επειδή μόλις έγινε διαθέσιμο, αλλά οι κλινικές δοκιμές δείχνουν ότι είναι αποτελεσματικό. Αυτό μας διευκολύνει περαιτέρω από πλευράς θεραπειών, ώστε να διασφαλίσουμε ότι δεν θα έχουμε σοβαρά κρούσματα.
Meg Tirrell: Έχει το σύστημα ρυθμιστεί κατά τρόπο που να του επιτρέπει να προφέρει ένα τέτοιο φάρμακο αποτελεσματικά; Φαίνεται ότι το σύστημα λειτουργεί πιο αποτελεσματικά σε σχέση με το δικό μας, στις ΗΠΑ. Σε εμάς το σύστημα είναι τόσο κατακερματισμένο. Τα φάρμακα είναι διαθέσιμα εδώ και καιρό, αλλά είναι τόσο δύσκολο να τα προμηθευτεί ο κόσμος. Θα πρέπει να τα λάβει κανείς μέσα στις πέντε πρώτες ημέρες από την ημέρα της νόσησης με Covid. Τώρα επιχειρούμε τη λύση επί τόπου χορήγησης, στο φαρμακείο. Σε εσάς το σύστημα λειτουργεί πιο αποτελεσματικά; Είστε λίγο πιο οργανωμένοι;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Δεν ξέρω αν είναι θέμα οργάνωσης ή θέμα μεγέθους και κεντρικής διαχείρισης. Στην Ελλάδα η διαχείριση της πανδημίας γίνεται κεντρικά και πιστεύω πως για μια χώρα 10 εκατομμυρίων κατοίκων αυτό είναι απολύτως εφικτό. Σε ό,τι αφορά τα self-tests, ακόμα έναν τομέα όπου θεωρώ οι χειρισμοί μας στέφθηκαν με μεγάλη επιτυχία, τα προσφέρουμε επί μήνες στους μαθητές. Όλοι οι μαθητές δικαιούνται δύο, σε κάποιες στιγμές, ακόμη και τρία self-tests, αλλά παρέχουμε και στον υπόλοιπο πληθυσμό. Χρησιμοποιούμε εκτενώς τα self-tests λοιπόν. Ήταν εξαιρετικά πολύτιμα από την άποψη ότι μας βοήθησαν να εντοπίσουμε ασυμπτωματικά κρούσματα Covid. Τα διαθέσαμε μέσω των φαρμακείων, μέσω του κεντρικού μας συστήματος. Είναι εντυπωσιακό ότι ακόμα και τα μικρά παιδιά απέκτησαν μεγάλη εμπειρία στη διενέργεια self-tests. Αρχικά οι πολίτες ήταν σκεπτικοί, αλλά τελικά η διαδικασία λειτούργησε πολυ αποτελεσματικά. Είμαστε πολύ ικανοποιημένοι με τη χρήση τους. Τώρα περιορίζουμε τη χρήση τους, γιατί η ανάγκη είναι μειωμένη.
Είχαμε όμως το πλεονέκτημα να «τρέχουμε» τη στρατηγική μας κατά του Covid κεντρικά. Οι περισσότερες αρμοδιότητες είναι της κεντρικής κυβέρνησης. Δεν χρειάστηκε λοιπόν να ασχοληθούμε με πολιτείες ή περιοχές, γεγονός που μας διευκόλυνε. Επομένως, όλα γίνονταν κεντρικά, κάτι που είναι απόλυτα εφικτό για μια χώρα 10 εκατομμυρίων. Αλλά οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν, φυσικά, διαφορετικό μέγεθος, διαφορετικές προκλήσεις, διαφορετική ομοσπονδιακή οργάνωση.
Meg Tirrell: Εν αναμονή του φθινοπώρου -ενώ προετοιμάζεστε και για ένα καλοκαίρι που ελπίζουμε ότι θα είναι φυσιολογικό- πώς χειρίζεστε το ενδεχόμενο να αυξήσετε και πάλι την διάθεση των δωρεάν τεστ, τη δυνατότητα προμήθειας εμβολίων, αλλά και να πείσετε τους πολίτες, εάν χρειαστεί, να προετοιμαστούν για ενδεχόμενο κύμα το φθινόπωρο; Πόσο δεκτικοί θα είναι, πιστεύετε, οι πολίτες;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Αυτό είναι το κρίσιμο ερώτημα Meg. Οι πολίτες είναι πραγματικά κουρασμένοι. Δεν πιστεύω ότι θα αποδεχθούν πλέον περιοριστικά μέτρα. Δεν θα ξαναγυρίσουμε σε όλα αυτά. Και από κάποιο σημείο και πέρα υπάρχει κι ένας βαθμός προσωπικής ευθύνης. Εάν κάποιος δεν θέλει να εμβολιαστεί θα πρέπει να γνωρίζει ότι είναι πολύ πιθανότερο να νοσήσει και να καταλήξει στο νοσοκομείο. Κάναμε ό,τι περνούσε από το χέρι μας ώστε να πείσουμε τους πολίτες να εμβολιαστούν και οι περισσότεροι έκαναν τη σωστή επιλογή, έλαβαν τη σωστή απόφαση. Αλλά δεν μπορούμε να επιβάλλουμε πρόσθετους περιορισμούς και οικονομικές συνέπειες -πέρα και πάνω από όλα όσα βιώνουμε με τον πόλεμο- σε όσους έχουν πράξει το σωστό.
Δεν προσδοκώ, λοιπόν, ότι θα επιστρέψουμε σε περιοριστικά μέτρα, εκτός και αν η κατάσταση επιδεινωθεί σε ακραίο βαθμό και βρεθούμε αντιμέτωποι με μία πολύ περίεργη παραλλαγή του ιού. Αλλά, αυτή τη στιγμή, πιστεύω ότι μπορούμε να πείσουμε τους πολίτες να κάνουν την τέταρτη δόση -εκείνους που χρειάζεται να κάνουν την τέταρτη δόση- και να συνεχίσουν να λαμβάνουν ορισμένες βασικές προφυλάξεις: χρήση μάσκας όπου η μάσκα είναι απαραίτητη, τήρηση βασικών μέτρων υγιεινής. Όσον αφορά τα περιοριστικά μέτρα όμως, δεν πιστεύω ότι υπάρχει ζήτημα να ξαναγυρίσουμε σε αυτά.
Meg Tirrell: Υπάρχουν διαθέσιμοι πόροι; Για να ενισχυθούν οι υποδομές για τη διενέργεια τεστ και τα σχετικά; Ένα από τα ζητήματα που έχουμε στις Ηνωμένες Πολιτείες είναι μια κάποια απροθυμία για τη διάθεση περαιτέρω πόρων για την αντιμετώπιση του Covid αυτή τη στιγμή, στο Κογκρέσο. Μιλάμε λοιπόν για το ενδεχόμενο να μην έχουμε τα εμβόλια για το φθινόπωρο, αν τα χρειάζονται όλοι, αλλά και να μην μπορούμε να διατηρήσουμε αυτήν την υποδομή για τα τεστ.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Θα φροντίσουμε να έχουμε αρκετά τεστ. Θα παραγγείλουμε όσα τεστ χρειάζονται. Το κάναμε και στο παρελθόν και θεωρώ ότι ήταν μια καλή επένδυση. Επίσης, θα έχουμε αρκετά εμβόλια και αρκετά φάρμακα. Άρα αυτό δεν θα αποτελέσει ζήτημα στην Ελλάδα.
Meg Tirrell: Στα τελευταία δύο λεπτά που μας απομένουν θα ήθελα να σας ρωτήσω, καθώς απομακρυνόμαστε από αυτή την περιπέτεια -αν και δεν έχει τελειώσει ακόμα-, όπως γνωρίζετε υπάρχουν πολλά άλλα που συμβαίνουν αυτή τη στιγμή και είναι δύσκολο να συνεχίσουμε να εστιάζουμε σε αυτά που βιώσαμε τα τελευταία δύο χρόνια: καθώς οδεύουμε προς την επόμενη φάση της πανδημίας, πώς διασφαλίζουμε την ετοιμότητά μας όχι μόνο για το επόμενο κύμα, αλλά ενδεχομένως για την επόμενη πανδημία; Πώς διασφαλίζουμε ότι όλη αυτή η συλλογική εμπειρία δεν θα ξεχαστεί και θα αξιοποιηθεί για να προετοιμαστούμε καλύτερα για το επόμενο κεφάλαιο;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Εξαιρετική ερώτηση. Είπαμε εξαρχής ότι θέλουμε να αντλήσουμε διδάγματα από τον Covid. Πρέπει να αξιολογήσουμε τι κάναμε καλά και πρέπει να είμαστε απόλυτα ειλικρινείς, επισημαίνοντας τις ελλείψεις του ελληνικού Εθνικού Συστήματος Υγείας. Γιατί έχουμε ένα εθνικό σύστημα υγείας, το οποίο πιστεύω πως έχει παράσχει καλές υπηρεσίες αλλά σίγουρα έχει περιθώρια βελτίωσης.
Και υπάρχουν διδάγματα που πρέπει να αντληθούν από τον Covid. Επιτρέψτε μου να σας δώσω μόνο δύο παραδείγματα. Χρειάζεται να δώσουμε μεγαλύτερη έμφαση στην πρωτοβάθμια περίθαλψη που πάντα ήταν μία αδυναμία του συστήματός μας. Οι άνθρωποι καταλήγουν στο νοσοκομείο σε πρώιμο στάδιο. Πρέπει να εστιάσουμε περισσότερο σε βασικά μέτρα δημόσιας υγείας, εκπαιδεύοντας τον κόσμο στο τι σημαίνει να ζει μια υγιεινή ζωή. Διαθέτουμε πλέον πολλά χρήματα στο μέτωπο της πρόληψης. Για παράδειγμα, ξεκινάμε μία διαδικασία προσυμπτωματικού ελέγχου για τον καρκίνο του μαστού. Κάθε γυναίκα ηλικίας 50 ετών και άνω θα έχει πρόσβαση σε δωρεάν προληπτική εξέταση.
Και, ασφαλώς, εξετάζουμε τα νοσοκομεία μας και συνειδητοποιούμε πως δεν προσφέρουν όλα τα νοσοκομεία την ίδια ποιότητα περίθαλψης. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο συνεργαστήκαμε με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας για τη σύσταση ενός περιφερειακού γραφείου για την Ποιότητα της Φροντίδας στην Ελλάδα.
Θέλουμε να διασφαλίσουμε ότι είτε βρεθεί κάποιος σε ένα μεγάλο νοσοκομείο στην Αθήνα είτε βρεθεί σε ένα μικρό περιφερειακό νοσοκομείο στη βόρεια Ελλάδα θα λάβει την ίδια βασική ποιότητα περίθαλψης. Και συγκροτήσαμε μια μονάδα στους κόλπους τους Υπουργείου Υγείας που εξετάζει την ποιότητα της φροντίδας. Έχουμε προσλάβει πολύ περισσότερα άτομα, ήταν μια ευκαιρία να επιταχυνθούν οι προσλήψεις, ειδικά όσον αφορά τους νοσηλευτές. Είχαμε γιατρούς, αλλά δεν είχαμε αρκετούς νοσηλευτές. Έτσι, προσθέσαμε πολύ υποστηρικτικό προσωπικό στο σύστημα υγείας μας.
Και θέλουμε να αξιοποιήσουμε την κρίση για να τονίσουμε τη σημασία της ύπαρξης ενός αποτελεσματικού και εύρυθμου Εθνικού Συστήματος Υγείας που θα είναι σε θέση να ανταποκριθεί στις προκλήσεις του μέλλοντος. Άρα, από αυτή την άποψη, δεν πρόκειται να ξεχάσουμε την πανδημία. Ακόμα κι αν ο Covid εξαφανιστεί αύριο -δεν πρόκειται να εξαφανιστεί αύριο- πιστεύω ότι το οφείλουμε στους ανθρώπους που έχασαν με τραγικό τρόπο τη ζωή τους να διασφαλίσουμε πως θα είμαστε καλύτερα προετοιμασμένοι στο μέλλον, είτε πρόκειται για πανδημία είτε για χρόνιες ασθένειες, που εν τέλει είναι η κύρια αιτία για τους περισσότερους θανάτους ή τουλάχιστον τους περισσότερους πρόωρους θανάτους στον ανεπτυγμένο κόσμο.
Για παράδειγμα, ο διαβήτης, η παχυσαρκία, η παιδική παχυσαρκία. Αυτά είναι που μας ανησυχούν πραγματικά και αυτές οι ασθένειες συνιστούν τις υγειονομικές κρίσεις του μέλλοντος που θα πρέπει να αντιμετωπιστούν σήμερα. Επομένως, είμαι σίγουρος ότι όλοι θα μπουν στον πειρασμό να ανασάνουν με ανακούφιση μόλις πούμε επίσημα πως η πανδημία έληξε. Αλλά αυτό θα ήταν λάθος, μεγάλο λάθος. Διότι μάθαμε πολλά κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Η υγεία είναι τόσο σημαντική και είναι υποχρέωση του κράτους να είναι σε θέση να παρέχει ποιοτική και -στην περίπτωση της Ελλάδας- δωρεάν πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη σε όλους. Αυτά είναι τα μαθήματα που πρέπει να συγκρατήσουμε και αυτή είναι η κατεύθυνση προς την οποία πρέπει να εργαστούμε.
Meg Tirrell: Πολύ χρήσιμα μαθήματα και πολύ χρήσιμο που μοιραστήκατε μαζί μας τα όσα διδάγματα αντλήσατε από την περιπέτεια αυτή. Ευχαριστώ πολύ για τον χρόνο σας.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Ευχαριστώ. Ήταν χαρά μου που συνομιλήσαμε. Σας εύχομαι τα καλύτερα.
